M.Ö. 13. yy.’ın ortalarına tarihlenen rölyef, Kayseri’ye 78 km. uzaklıkta, Develi ilçesinin Gümüşören köyü yakınındadır. Bir duvar panosu biçiminde oyulmuş olan rölyefte iki ayrı adak sahnesi betimlenmiştir. Rölyeften ilk olarak 1880 yılında Sayce bahsetmiştir. 1.3 metre yüksekliğinde ve 3.2 metre uzunluğundadır. Sağ taraftaki sahne, Hitit kralı III. Hattuşili’yi Fırtına Tanrısı’na içki akıtırken (libasyon) göstermektedir. Kralın önünde “Büyük Kral Hattusili” (MAGNUS.REX HATTI+li) yazılıdır. Soldaki sahnede ise başından ayağına kadar uzayan bir rahibe giysisi içinde ve önündeki yazı ile tanımlanmış olarak “Büyük Kraliçe Puduhepa” (MAGNUS.DOMINA Pu-tu-ha-pa), tanrıça Hepat için içki akıtırken tasvir edilmiştir. Puduhepa’nın bulunduğu sağdaki bu sahne daha az detaylıdır ve muhtemelen tamamlanmamıştır. Her iki sahnenin ortasında yer alan altarlar aynı biçimdedir. Soldaki sahnede altar üzerinde bir kuş figürü, sağdakinde de muhtemelen bir ekmek figürü vardır. Rölyefin en sağ tarafında yine bitirilmemiş Luvi hieroglifli bir yazıt yer alır ve Hans Güterbock tarafından “tanrilarin sevdiği, Kizzuwatna ülkesinin kızı” (ká-zu(wa)-na REGIO FILIUS DEUS á-zi/a-mi) olarak okunmuştur. Kraliçe Puduhepa Kizzuwatna’lı (antik Kilikya) bir rahibin kızıydı. Hattuşili’nin tanrılar gibi boynuzlu bir başlık ile gösterilmesi, rölyefin onun ölümünden sonra oğlu Tudhaliya IV’ün hükümdarlığı sırasında yapıldığı anlamına gelebilir. Dolayısıyla anıt M.Ö. 13. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenir. Rölyefin yer aldığı kayalığın üzerindeki düzlükte bulunan en az iki libasyon oyuğu burasının dini törenler için kullanıldığını gösterir. Anıtın bir kopyası Kayseri Müzesi’nde görülebilir.
İlgili yayınlar:
Alexander, R. L. “Contributions to the interpretation of the Fraktın reliefs,” in Acts of the 3rd International Congress of Hittitology. 1998: 15-20.
Gonnet, H. “Remarques sur le monument de Beşkardeş à la lumière d’une nouvelle interpretation de Fraktın,” in Acts of the 3rd International Congress of Hittitology. 247-59.
Kohlmeyer, K. “Felsbilder der hethitischen Großreichszeit”, Acta Praehistorica et Archaeologica 15, 1983: 7-154 (67-74).
Laroche E. “Les reliefs de Fraktin,” FsT.Özgüç 1989: 301-302.
Laroche E. “Les deux reliefs de Firaktin,” Anadolu 23, 1984: 123-129.
Özgüç, T. “Excavations at Fraktin near Develi and Researches in Anti-Taurus Region,” Belleten 12, 1948: 266–7.
Özgüç, T. “Finds at Firaktin,” Belleten 19, 1955: 301–7.
Ussishkin, D. “Hollows, ‘Cup-Marks’, and Hittite Stone Monuments,” AnSt 25, 1975: 85-103.
Resim kaynakları:
Tayfun Bilgin, 2009.
Kay Kohlmeyer, 1983.
kaynak : https://www.hittitemonuments.com/fraktin/index-t.htm
