Anıt Kayseri’deki Erciyes Dağı’nın güneydoğusunda, Hanyeri köyünün yaklaşık 800 metre kuzeyindeki Gezbeli (Gezbel) olarak bilinen dağ geçidinde dir. Kayalık bir yüzeyin yol seviyesinden 4 metre yukarısına oyulmuş olan rölyefin bulunduğu alan kabaca 3 metre genişliğinde ve 2 metre yüksekliğindedir. İlk olarak, Adana Müzesi’nin müdürü Ali Rıza Yalgın tarafından 1939 yılında duyurulmuştur.
Düzlenmiş kaya yüzeyindeki rölyef üç bölümden oluşur. Solda, bir boğa ve dağ tanrısının yanındaki iki satırlık Luvice yazıt “Dağın kralı Şarruma” (REX MONS DEUS.SARMA) ve “Kutsal dağ Kılıç” (ENSIS DEUS.MONS) şeklinde okunmuştur. Hawkins bu kutsal dağın muhtemelen geçidin kuzeyindeki Beydağı olduğunu belirtir ve yazının yanındaki dağ tanrısı figürünün yazıttaki kutsal dağı ve boğanın da Hittit tanrısı Şarruma’yı temsil ettiğini düşünmektedir.
Ortadaki erkek figürü Hemite rölyefindekine benzer. Sol eliyle omuzuna asılı yayı tutmaktadır. Öne doğru uzattığı sağ elinde ise bir mızrak tutar. Üzerinde kısa bir tünik, ucu kıvrık ayakkabıları ve yuvarlak bir başlığı vardır. Öne doğru uzattığı kolunun üzerindeki yazılar “Prens Kuwalanamuwa” (REX MONS DEUS.SARMA) olarak okunur. Aynı isim Gezbeli geçidinin biraz daha kuzeyinde bulunan İmamkulu rölyefinde de mevcuttur. En sağda ise sağa ve sola simetrik islenmiş bir yazıtta “Prens Tarhuntami” (TONITRUS-tà-mi REX.FILIUS) okunmaktadır. Sağdaki bu yazıt rölyefe daha geç bir devirde ilave edilmiş olabilir. Anıt yaklaşık olarak M.Ö. 13. yüzyıla tarihlenmiştir.
Anıt kara yolunun hemen dibinde korumasız bir şekilde bulunmaktadır. 2013 yılı itibarı ile anıtın bulunduğu kaya blokunun alt tarafından eski resimlerde de görülen bir çatlağın genişlemesiyle büyükçe bir parça düşmüş, ortadaki yazıtın hemen üst tarafından da üçgen şeklinde bir parça kopmuştur. Korumaya alınmadığı taktirde bu anıtın da yakın zamanda yok olması kaçınılmaz gibi gözükmektedir.
İlgili yayınlar:
Bossert, H.Th. “Das hethitische Felsrelief bei Hanyeri (Gezbeli),” Orientalia NS 23, 1954: 129–47.
Ehringhaus, H. Götter, Herrscher, Inschriften. Die Felsreliefs der hethitischen Großreichszeit in der Türkei. Mainz: Zabern, 2005: 70–80.
Hawkins, J. D. “Hittite Monuments and Their Sanctity,” in A. D’Agostino, V. Orsi, and G. Torri (eds.), Sacred Landscapes of the Hittites and Luwians, Studia Asiana 9. Firenze, 2015: 1–10.
Kohlmeyer, K. “Felsbilder der hethitischen Großreichszeit,” Acta Praehistorica et Archaeologica 15, 1983: 7–154 (86–90).
Rossner, E. Die hethitischen Felsreliefs in der Türkei, Munich, 1988.
Stokkel, P. “A New Perspective on Hittite Rock Reliefs,” Anatolica 31, 2005: 171–88.
Resim kaynakları:
Bora Bilgin, 2009.
Horst Ehringhaus, 2005.
Kurt Bittel, Die Hethiter, 1976.
Kay Kohlmeyer, 1983.
Helmuth Th. Bossert, 1954.
Klaus-Peter Simon, (CC BY 3.0), 1995.
