Tomarza’ya bağlı Pusatlı Köyü’nün 2 km kadar kuzeyinde, kayalık bir sırtın önündeki düzlükte yerel halk tarafından ‘Eski Pusatlı Köyü’ olarak bilinen bir yeraltı yapıları kompleksi bulunmaktadır. İlginç olan nokta; bu “eski köy” ün Derevenk’ten Turan’a, Belağası’ndan Değirmendere’ye dek Kayseri’nin birçok farklı yerinde görüldüğü gibi kayalık bir duvara değil, mevcut kayalık duvarın önündeki düz ovaya kazılarak inşa edilmiş olmasıdır. Bölgede tespit edilebilen otuz kadar yeraltı yapısının büyük bir kısmı çökmeler veya yüzeyden taşınan alüvyonlar dolayısıyla tıkanmış ve tahrip olmuştur.
Öte yandan; tüm bu tıkalı yerleşimlerin arasında bulup araştırabilen yegane büyük yapı olan bir yeraltı şehri, işçilik açısından, Tomarza’da, hatta tüm Kayseri’de şimdiye dek çalışılan tüm savunma yapılarından çok daha kalitelidir. Bazı kısımları çökmüş veya yoğun defineci tahribatına maruz kalmış olsa da, araştırılabilinen tünel ve odalarda gözlenen kazma tekniği mükemmeldir. Bir taş kapıyla korunan girişin ardından yapı kuzeye doğru dar ve eğimli bir tünelle devam etmekte ve bir üst kata ulaşmaktadır. Bu üst kısımda, birisi yüzeye açık, üçü tıkalı toplam dört giriş mevcuttur. Alt kattaki girişin doğusunda ise üç ayrı oda mevcuttur. Batı tüneli ise iki farklı taş kapı ile savunulan üç büyük odaya ulaşmaktadır. Bu tünelin girişinden 3 m sonra karşılaşılan ve hala yerinde duran taş kapının bir operasyon odası olmaması ilginçtir. Batıya doğru üç büyük, bir de küçük odayla devam eden bu kısım bir diğer taş kapıyla savunulan diğer bir giriş noktasından sonra yüzeye çıkışı hafriyatla tıkanmış bir meskende sonlanmaktadır.
