Harman Yeri Yeraltı Şehri

Talas İlçesi, Harman Mahallesi’nin doğusundaki ufak bir vadide onlarca eski kayaya oyma yapı ve bir kilise kalıntısı mevcuttur. Bu ufak vadinin güney duvarında yeralan bu savunma yapısı iki ayrı kısımdan oluşmaktadır: Girişi büyük kayalarla tıkanmış, ortalama 1.5 – 2 m genişlikte ve 2 m tavan yüksekliğine sahip, nisbeten geniş bir galeri içinde kayalara oyulmuş merdivenlerle kıvrılarak 32 m derinlikteki bir sarnıça ulaşan ana kol ile, bu galerinin bitişiğinde kazılmış, taş kapıyla korunan bir savunma yapısı. Anadolu’da şu ana dek keşfedilen onlarca yeraltı savunma yapısı ile karşılaştırıldığında Harman Yeri Yeraltı Şehri mimari açıdan bilinen en farklı örneklerden biridir: 32 m derinlikteki bir yeraltı sarnıcına inen ana tünel ve bunun etrafına daha sonradan kazılmış bir savunma yapısı. Anadolu’da bulunan birçok yeraltı şehrinin kuyular vasıtasıyla suya ulaşımı olduğu düşünülünce, sarnıça uzanan merdivenli geniş galerinin daha önce kazıldığı, ardından girişinin kayalarla kapatılıp bu sarnıç ve ona inen tünelin kazılan savunma yapısına dahil edildiği belirgindir. Hatta, sarnıça inen ana galerinin duvarlarında yer alan üç adet küçük odanın da daha sonra, sarnıç savunma yapısına çevrilirken kazıldığı da düşünülebilir. Kazılma yöntemi ve tarihi ne olursa olsun, bu yapı tüm Anadolu’da şimdiye dek araştırılan en farklı yeraltı savunma yapılarından biridir